“Tensionet në rritje në Siri po testojnë aftësinë e Rusisë për të manovruar”
Ndërsa raketat parakaluan nëpër Sheshin e Kuq gjatë paradës së Ditës së Fitores në Rusi më 9 maj, Binyamin Netanjahu, kryeministri i Izraelit, qëndronte pranë Presidentit Vladimir Putin. Ai kishte ardhur për të siguruar mbështetjen e Rusisë për përmbajtjen e Iranit në Siri. Ngulitur në xhaketën e tij ishte shiriti portokalli dhe i zi i Shën Gjergjit, një simbol i luftës së dytë botërore, që është bërë sinonim i revanshizmit rus në Ukrainë.
Përfundimet duket se kanë funksionuar: kur The Economist shkoi të shtypte artikullin, Rusia dhe Izraeli po finalizonin një marrëveshje që do të përpiqej t’i mbante forcat iraniane rreth 24 kilometra larg kufirit izraelit në Siri.
Marrëveshja thekson aktin delikat të balancimit të Putinit në Lindjen e Mesme. Që nga ndërhyrja në luftën civile të Sirisë në fund të vitit 2015, Rusia ka pozicionuar veten si lojtar i domosdoshëm, i aftë të flasë pothuajse në të gjitha anët. Ajo ka mbajtur kontakte me Turqinë, Amerikën dhe vendet arabe të përfshira në konflikt.
Më e rëndësishmja, ajo ka mbajtur marrëdhënie të mira me Izraelin, me të cilin ajo ndan lidhje të forta kulturore dhe ekonomike, si dhe Iranin, partnerin e tij në mbështetjen e regjimit të Bashar al-Asadit, presidentit të përgjakshëm të Sirisë.
Por ndërsa lufta fillon të qetësohet në Siri, Rusia mund të ndjejë se ka më pak nevojë për Iranin. Në të kaluarën kthente një shikim nga ana tjetër kur Izraeli bombardonte konvojet në Siri që mbanin armë në Hizbullah, një milici libaneze të mbështetur nga iranianët që luftuan një luftë të përgjakshme me Izraelin në vitin 2006.
Disa mendojnë se Rusia tani po shkon më tej. Ndërsa Irani përpiqet të krijojë baza të përhershme në Siri, Izraeli ka sulmuar pozicionet e saj. Natën e paradës në Moskë, Izraeli nisi dhjetëra sulme ajrore ndaj forcave iraniane, të papenguara nga mbrojtja ajrore ruse në Siri. Disa iranianë dyshojnë se zoti Putin i dha Z. Netanyahu koordinatat e bazave iraniane.
Nëse një marrëveshje ndërmjet Izraelit dhe Rusisë mbi vendosjen e trupave iraniane mund të zbatohet, mbetet për t’u parë. “Rusia ka leva të kufizuara të ndikimit”, thotë Nikolai Kozhanov, një ish-diplomat rus në Iran dhe profesor në Universitetin Europian në Shën Petersburg. “Shumë varet nga dëshirat e vetë Iranit.”
Ndërsa zoti Putin ka bërë thirrje për forcat e huaja të largohen kur të ketë përfunduar lufta, legjioni i huaj i Iranit, forca Quds e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike, të cilin disa vende e klasifikojnë si një grup terrorist, duket e prirur të qëndrojë.
Interesat e Rusisë dhe Izraelit, nga ana tjetër, duket se po konvergojnë. “Ne kemi një mirëkuptim të mirë me Rusinë dhe mund të parandalojmë një krizë tjetër politike në Siri”, tha një zyrtar i lartë izraelit. “Sa i përket çështjes, Assad do të vazhdojë të qeverisë.” Ky është një lajm i keq për grupet rebele në fshatrat siriane pranë kufirit, të cilin Izraeli e kishte ndihmuar me ushqimin, furnizimet mjekësore dhe dërgesën e rastësishme të armëve të lehta.
Komandantët e rebelëve thonë se ata kanë parë tashmë ushtarë nga milicitë e mbështetura nga Irani që tërhiqen. Një ofensivë nga regjimi i Assad duket se ka gjasa të vijë. Vetëm “përfaqësuesit e ushtrisë së Republikës Arabe të Sirisë duhet të qëndrojnë në kufirin e Sirisë me Izraelin”, tha Sergei Lavrov, ministri i jashtëm rus.
Izraeli nuk mund të kënaqet edhe me këtë. Forcat iraniane vazhdojnë të veprojnë në pjesë të tjera të Sirisë. Një avion iranian që hyri në hapësirën ajrore të Izraelit në shkurt erdhi nga një bazë 150 milje larg nga kufiri. Nëse Assad dhe mbështetësit e tij rusë nuk arrijnë të përmbajnë Iranin, më shumë sulme mund të ndodhin nga Izraeli dhe jo vetëm mbi objektivat iraniane.
Zyrtarët izraelitë vunë në dukje se goditjet më 10 maj, shënjeshtruan gjithashtu bateritë siriane të raketave anti-ajrore, të siguruara nga Rusia. Akti balancues mund të bëhet akoma më i vështirë për Rusinë. “Strategjia ‘le të flasim me të gjithë’ do të shembet herët a vonë”, thotë zoti Kozhanov. “Në një moment do të dalë një situatë kur duhet të bëhet një zgjedhje serioze”./The Economist
