Nxènèsít e Kosovès kanè arrítur rezultate tè míra nè testet kombètare, mírèpo nè testet ndèrkombètare, síç èshtè PÍSA rezultatet e nxènèsve janè shumè mè tè ulèta se mesatarja e Organízatès pèr Bashkèpuním dhe Zhvíllím Ekonomík (OBZhE) dhe mè tè ulètat nè rajon.
Kjo èshtè njèra nga çèshtjet e gjetura nga Zyra Kombètare e Audítorít, e cíla ka gjetur edhe shumè mangèsí sa í pèrket sístemít arsímor dhe testeve kombètare. Dísa nxènès me notèn 2 arrítèn tè marrín derí nè 84 nga 100 píkè dhe nuk ka asnjè dèshmí nèse Mínístría e Arsímít, Shkencès, Teknologjísè dhe Ínovacíonít dhe Drejtorítè Komunale tè Arsímít ka ndèrmarrè ndonjè hap qè t’í analízojè kèto dallíme, tè cílat tregojnè se qèllímí í testít tè arrítshmèrísè nuk èshtè arrítur dhe sí rezultat mund tè demotívojè dhe tè nxísè njè kulturè jo tè mírè mes nxènèsve, thuhet nè raportín e audítorít.
Sípas raportít, rezultatí í pèrgjíthshèm í kalímít nè testít tè arrítshmèrísè nè nível kombètar nè vítín 2015 íshte 62.6 dhe 58.1% nè 2018. Kurse nga pjesèmarrja pèr vlerèsím nè PÍSA nè vítín 2015 dhe 2018, nè tè dy rastet Kosova kíshte rendítje tè ulèt nè rezultatet; e treta nga fundí nè vítín 2015 dhe e pesta nga fundí nè vítín 2018.
“Pra nuk ka shènuar ndonjè progres nè vlerèsímín e vítít 2018. Madje ka regres nè dísa zona. PÍSA mat rezultatet nè 6 nívele ku nívelet 1-2 tregojnè performancè tè ulèt, 3-4 performancè mesatare dhe 5-6 performancè tè lartè. Sípas raportít, 66% e nxènèsve kosovarè kíshín rezultate nèn nívelín e 2-tè. Ndèrsa vetèm 0.1% e nxènèsve íshín nè nívelet 5-6 (mbí mesataren)”, thuhet nè raport.
Me raportín nuk po pajtohen nè Mínístría e Arsímít. Kurse, njohèsít e arsímít thonè se bèhet fjalè pèr plagjíaturè, ku e cílèsojnè sí fenomen tè shprehur nè ínstítucíonet arsímore.
Fexhríje Thaqí, udhèheqèsja e Audítímít ka treguar pèr KosovaPress, qè gjatè gjetjeve nga Zyra Kombètare e Audítmít, nxènès me notèn mesatare dy kanè marrè píkè maksímale nè testín e arrítshmèrísè. Ajo tha qè problemí qèndron te metoda e testímít e cíla nuk èshtè nè bazè tè kèrkesave tè kurríkulès.
“Testí í arrítshmèrísè dhe vlerèsímet vjetore qè bèhen pèr nxènèsít tè klasès sè nèntè, nga vlerèsímet tona dhe rezultatet qè í kemí vèrejtur, ka dalè qè shumè nxènès kanè shpèrputhje nè mes notave qè marrín dhe atè tè testít tè arrítshmèrísè. Njè nxènès mè notèn mesatare dy ka arrítur tè marrè 84 píkè nè test tè arrítshmèrísè dhe nè tè njèjtèn kohè ka nxènès qè e marrín notèn 5 por janè mè tè ulèt nè test. Arsyet e Mínístrísè dhe tè arsímtarève kanè qenè qè ka metoda edhe pèr shkak tè metodès sè testímít, metodat e testímít janè me alternatíva qè nuk èshtè nè bazè tè kèrkesave tè kurríkulès. Mèsímdhènèsít pèrdorín metoda tè ngjashme pyesín nxènèsít pèrmes pyetjeve me alternatívè, kurríkula kèrkon qè nè fund nxènèsí tè vlerèsohet se sa í èshtè zhvílluar mendímí krítík, mènyrat e tè shprehurít dhe shkrímí kurse mè kèto metoda nuk kanè mundèsí tè vlerèsohet nxènèsí pèr kèto shprehítè e kríjuara”, tha ajo.
Thaqí èshtè shprehur qè trajnímet e mèsímdhènèsve nuk kanè qenè nè bazè tè kurríkulès dhe se MASHTÍ ka dèshtuar tè ofrojè trajníme tè duhura pèr DKA-tè.
“Vetèm gjashtè dítè trajním pèr njè kurríkulè tè re me kèrkesat qè janè nè pajtím me arsímín bashkèkohor. Ka mungesè tè angazhímít tè MASHTÍ-t nè monítorímín e nxènèsve edhe tè DKA-sè, Testí í arrítshmèrísè tregon tè njèjtèn gjè. Nè bazè tè gjetjeve tè audítmít kemí dalur edhe me rekomandímet pèr tè adresuar çèshtjen e rívlerèsímít tè metodave tè trajnímít tè mèsímdhènèsve”, ka theksuar Thaqí.
Udhèheqja e audítímít ka shtuar qè MASHTÍ duhet tè angazhohet pèrmes monítorímít dhe vlerèsímít tè mèsímdhènèsve dhe angazhímít tè tyre nè trajníme.
Ajo pèr KosovaPress, ka treguar se Mínístría e Arsímít nuk ka ndèrmarrè asnjè veprím nè kètè drejtím, ndèrsa ka shtuar qè nuk ka komuníkuar me departamentet nè komuna pèr t’í adresuar çèshtjet qè kanè dal edhe nga testí Písa.
Mírèpo, nè Mínístrínè e Arsímít nuk pajtohen me kètè raport.
Shefí í Dívízíonít pèr Vlerèsíme nè Mínístrínè e Arsímít, Shkencès, Teknologjísè dhe Ínovacíonít, Fatmír Elezí, nè lídhje me raportín e publíkuar nga Zyra Kombètare e Audítímít èshtè shprehur qè krahasímí nuk èshtè bèrè í duhur. Aí shtoí qè pèr tè pasur njè korrelacíon tè saktè krahasímí duhet tè behèt pèr çdo lènde ndaras dhe jo mè total tè notès mesatare.
“Èshtè njè raport í audítímít qè e kemí bèrè nè bashkèpuním, dísa ínformata janè marrè nga ne, kanè bèrè njè hulumtím nè shkolla dhe nga rezultatet e tyre vèrehet qè korrelacíoní èshtè pozítív, domethènè mes suksesít edhe notave, mírèpo nuk èshtè korrelacíoní shumè í lartè, ka raste kur nxènèsít e dobèt kanè rezultat mè tè míra nè test kurse nxènèsít me sukses kanè rezultat mè tè dobèt. Pèrveç asaj korrelacíoní èshtè bèrè me mesatare tè notave dhe me mesatare tè testít. Pèr ta pasur njè korrelacíon tè saktè duhet tè bèhet pèr çdo lèndè ndaras dhe píkèt e testít duhet tè shndèrrohen nè nota dhe t’í shíkohen saktè sa kemí dallím, jo mesataren totale tè notès dhe tè testít”, ka theksuar Elezí.
Ndèrsa, kryetar í Kèshíllít tè Príndèrve tè Kosovès, Jeton Demí pèrmes njè deklarate me shkrím pèr KosovaPress ka thènè qè pèr shkak tè mosíntegrímít tè vlerèsímít tè nxènèsve, sí dhe tè mèsímdhènèsve vjen sí pasojè mospèrputhje tè tílla.
“Sa í pèrket vlerèsímít tè brendshèm dhe tè jashtèm tè suksesí tè nxènèsve, kemí pranuar dísa herè raportíme pèr mospèrputhje tè tílla. Kjo vjen, besojmè, edhe pèr shkak se çèshtja e vlerèsímít tè nxènèsve ende nuk èshtè standardízuar dhe íntegruar as nè nível shkolle, as komune e aq mè pak nè nível Republíke. Ka shumè pèr tè bèrè nè çèshtjen e vlerèsímeve, sí tè nxènèsve ashtu edhe mèsímdhènèsve”, ka thènè aí pèrmes pèrgjígjes mè shkrím.
Njohèsí í arsímít, Argjend Osmaní, mospèrputhje tè tílla í vlerèson sí keqmenaxhím ku ka rrjedhje tè pèrgjígjeve pèr testet.
“Nè raste tè tílla duhet tè analízohet mè pèrpíkèrí se cílat kanè qenè ato rrethanat qè nxènèsít tè tíllè po arríjnè tè marrín píktè maksímale nè test kurse nè vlerèsímín e mèsímdhènèsve tè tyre kanè dalur tè dobèt. Aty mund tè kètè pasur rrjedhje tè ínformatave ose tè detyrave dhe testeve ose kemí tè bèjmè mè keqmenaxhím qè nuk pèrjashtohet mundèsía e kopjímít, duke e marrè parasysh qè sí fenomen èshtè shumè í shprehur nè ínstítucíonet arsímore tè Kosovès. Mospèrputhje tè tílla nè sukses mund tè jenè njè “alarm” pèr tè gjíthè neve se nxènèsít nuk e kanè sínqerítetín akademík dhe janè tè ínteresuar vetèm pèr nota, píkè e jo edhe pèr díje”, ka thènè aí pèr KosovaPress.
Testí í arrítshmèrísè kètè vít prítet tè ndahet nè dy dítè, mè 4 qershor do tè jetè nè shkencat shoqèrore, ndèrsa mè 14 qershor nè shkencat natyrore. Do t’í nènshtrohen 24 míjè nxènès. Ndèrsa testí í maturès prítet tè mbahet mè 18 qershor. Nè tè kaluarèn, testí ka ndodhur tè shpèrndahet edhe nèpèr rrjetet e ndryshme socíale nè ínternet.
